7 zaostrzonych kryteriów jakościowych dla ILSAC GF-6 - najnowszej specyfikacji jakościowej dla olejów silnikowych.

06 września 2023

Zazwyczaj użytkownicy samochodów odróżniają oleje silnikowe po ich lepkości (np. 5W-30, 0W-20 czy 5W-40) uważając ten parametr jako wyznacznik jakościowy. Nie jest to wystarczający czynnik mający uzasadnić kompatybilność oleju z silnikiem. Dlatego w instrukcji obsługi pojazdu wymienione są normy jakościowe. Te normy są określane przez międzynarodowe stowarzyszenia motoryzacyjne: europejskie ACEA, amerykańskie API oraz japońsko-amerykańskie ILSAC. Ta ostatnia jest bardzo często stosowaną przez japońskich czy koreańskich producentów. ILSAC od ponad 30 lat udoskonala i zaostrza wymagania w swoich specyfikacjach jakościowych. Aby otrzymać ILSCA olej przechodzi kilkanaście testów laboratoryjnych i na hamowni, na 5 różnych silnikach. ELF prezentuje 7 zaostrzonych wymagań według specyfikacji ILSAC GF-6 vs GF-5, które bardzo dobrze obrazują wzrost poziomu technologicznego obecnych silników i środków smarnych.

Powyższa grafika przedstawia ewolucję norm olejowych stowarzyszenia ILSAC GF-6 wobec GF-5. Narożniki poszczególnych obszarów (fioletowego, zielonego i pomarańczowego) obrazują 7 kryteriów. To wzrost lepkości, wpływ oleju na ekonomikę jazdy, utrzymanie ekonomiki pracy silnika, zapobieganie tworzeniu się osadów wysokotemperaturowych, odparowalność oleju, zużycie łańcucha rozrządu oraz występowanie zjawiska LSPI.

Różnica między tymi wymaganiami dla normy GF-5 (kolor zielony), a GF-6 (kolor pomarańczowy) ukazuje niebywały rozwój technologiczny silników spalinowych w ciągu ostatnich kilku lat, a co za tym idzie wzrost wymagań co do stosowanych olejów.

1. Wzrost lepkości

W dzisiejszych czasach bardzo powszechne stało się stosowanie dowsizingu. Mniejsze silniki osiągają duże moce. To zaś oznacza zwiększone obciążenie termiczne oleju. Olej ma wtedy tendencję do utleniania i wzrostu lepkości. Wymaganie to znacząco ogranicza możliwość wzrostu lepkości, co musi oznaczać stosowanie lepszych baz, dodatków przeciwutleniających i dyspersję sadzy.

2. Ekonomia jazdy

Olej ma za zadanie obniżać tarcie w silniku. Stosowanie odpowiedniej lepkości, modyfikatorów tarcia czy obniżonego współczynnika HTHS ma się przyczynić do obniżenia tarcia w silniku i wzrostu jego sprawności co przekłada się na obniżenie zużycia paliwa.

3. Utrzymanie ekonomiczności silnika

Tu ważne kryterium zaostrza wymagania, że pomimo długiej i ciężkiej pracy silnika, olej spełniający najnowszą normę GF-6 powinien dalej zapewniać zmniejszone zużycie paliwa.

4. Zapobieganie tworzeniu się osadów wysokotemperaturowych

Nagar, laki to specyficzne rodzaje osadów wysokotemperaturowych. Z oczywistych względów najbardziej narażone miejsca silnika to okolice pierścieni tłokowych oraz okolice zaworów wylotowych czy turbo. W tym wypadku również odpowiedniej klasy oleje mogą ograniczać to zjawisko.

5. Odparowalność oleju

Najnowsza norma GF-6 zapewnia najmniejszą odparowalność oleju z komory spalania. Wpływa to na zmniejszenie zanieczyszczeń zaworów dolotowych i wylotowych oraz katalizatora.

6. Ochrona łańcucha

W przypadku łańcuchowych napędów rozrządu, łańcuch jest smarowany olejem silnikowym, który również musi zapewnić jego ochronę, chłodzenie i czyszczenie. Przykładowo sadza, która również powstaje w silnikach benzynowych z wtryskiem bezpośrednim, ma tendencje do osadzania się w różnych miejscach silnika, m.in. właśnie na łańcuchu rozrządu. Jest to szczególnie szkodliwe w obszarze sworzni łączących ogniwa łańcucha, ponieważ powoduje ich wycieranie, a to z kolei doprowadza do wydłużenia jego długości.

7. Ochrona przed zjawiskiem LSPI

Coraz powszechniejszym problemem, z którym zmagają się konstruktorzy silników spalinowych jest zjawisko przedwczesnego zapłonu LSPI. Zjawisko to szczególnie nabrało na sile wraz z nadejściem technologii downsizingu i bezpośredniego wtrysku w doładowanych silnikach benzynowych. Można go zaobserwować najczęściej w zakresie niskich obrotów (1500-2000 obr/min), przy mocnym obciążeniu silnika i silnym doładowaniu powietrzem. Przedwczesny zapłon spowodowany jest m.in. obecnymi w komorze spalania niedopalonym paliwem i żarzącymi się cząstkami oleju. LSPI skutkuje uderzeniami płaszcza tłoka o tuleję cylindra, a to prowadzi do poważnych uszkodzeń silnika. Oleje redukujące zjawisko LSPI mają formułę ograniczającą powstawanie wspomnianych cząstek, które w obrębie cylindra mogą się żarzyć i dodatkowo działają gasząco na paliwo rozcieńczone w warstwie oleju na gładzi czy pierścieniach.

Najnowsza norma ILSCA GF-6 dzieli się na dwa rodzaje: GF-6A oraz GF-6B. Norma ILSCA GF-6A (przykładowo: ELF Evolution FULL-TECH VSX 0W-20, ELF Evolution FULL-TECH VCX 0W-20, ELF Evolution 900 USX 5W-30) cechuje się:
- wsteczną kompatybilnością ze starszymi silnikami
- większą zdolnością do łagodzenia zjawiska LSPI
- dobrą ekonomicznością pracy silnika (testy VIE).
Norma GF-6A jest stosowana w lepkościach SAE 0W-20, 5W-20, 0W-30, 5W-30 oraz 10W-30. Dla XW-20, minimalne HTHS = 2.6; dla XW-30, minimalne HTHS = 2.9 *

Norma ILSAC GF-6B (przykładowo ELF Evolution R-Tech ELITE FE 0W-16) cechuje się:
- brakiem wstecznej kompatybilności ze starszymi silnikami
- większą zdolnością do łagodzenia zjawiska LSPI
- dobrą ekonomicznością pracy silnika (testy VIF)
Norma ta jest stosowana tylko w lepkości SAE 0W-16 przy minimalnym HTHS = 2.4 *.

Nowe rozwiązania konstrukcyjne silników, normy emisji spalin, zwiększone ilości biokomponentów w paliwie spowodowały, że przez ostatnie kilka lat bardzo zaostrzyły się wymagania co od jakości olejów silnikowych. Kierowanie się przy doborze oleju do silnika tylko lepkością oleju jest już stanowczo nie wystarczające. Bardzo istotnym jest sprawdzenie w instrukcji obsługi lub na stronie producenta oleju (https://elf.com.pl/dobierz-olej-0) jaka jest wymagana specyfikacja czy homologacja oleju i dobór odpowiedniego oleju spełniającego daną normę. Bez tego nie tylko skrócimy żywotność silnika ale możemy doprowadzić do jego szybkiego zniszczenia przez groźne zjawisko LSPI.

Andrzej Husiatyński, Dział Techniczny, TotalEnergies.

*HTHS – (High Temp High Shear) jest to miara lepkości dynamicznej w temp 150 stC przy bardzo wysokich obrotach. Mierzy się opór ścinania warstw olejowych. Im niższy HTHS tym niższy opór. Przekłada się to na wyższą sprawność silnika i niższe zużycie paliwa. Jednakże mniejszy HTHS to również „cieńszy” dynamiczny film olejowy. Dlatego silnik swoją konstrukcją (pasowania, pompa olejowa, rolkowe popychacze, itd) musi być dopasowany do niskich HTHS. Olej musi być wzbogacony o dodatkowe powierzchniowoczynne dodatki przeciwzużyciowe. Oleje o niskim HTHS nie są wstecznie kompatybilny ze starszymi homologacjami i silnikami.

O TotalEnergies Marketing Polska
TotalEnergies Marketing Polska działa w Polsce od 1992 roku i ma ugruntowaną pozycję na rynku olejów silnikowych. Oferuje produkty dwóch znanych marek TotalEnergies i Elf. Od 2008 roku TotalEnergies oferuje również produkty bitumiczne oraz jest obecny na rynku przemysłowych płynów specjalnych. W grudniu 2014 roku TotalEnergies uruchomił pierwsze stacje benzynowe w Polsce, wchodząc tym samym na rynek detaliczny. W 2021 roku TotalEnergies otworzył pierwsze myjnie samochodowe i rozpoczął projekt tworzenia sieci ładowania pojazdów elektrycznych.

O dziale Marketing & Services TotalEnergies
Segment biznesowy TotalEnergies Marketing & Services oferuje swoim klientom profesjonalnym i prywatnym szeroką gamę produktów i usług energetycznych — produktów naftowych, biopaliw, ładowania i powiązanych usług dla pojazdów elektrycznych, gazu do transportu drogowego i morskiego — w celu wsparcia ich mobilności i pomóc im zmniejszyć ślad węglowy. Każdego dnia ponad 8 milionów klientów odwiedza nasze 16 000 stacji paliw na całym świecie. Jako numer cztery na świecie w dziedzinie środków smarnych, projektujemy i sprzedajemy produkty o wysokiej wydajności dla sektora motoryzacyjnego, przemysłowego i morskiego. Aby jak najlepiej odpowiedzieć na potrzeby naszych klientów B2B, wdrażamy nasze siły sprzedaży, naszą międzynarodową sieć logistyczną i naszą różnorodną ofertę. Działamy w 107 krajach, w których 31 000 naszych pracowników jest blisko wszystkich naszych klientów.

O TotalEnergies
TotalEnergies to koncern multienergetyczny, który produkuje i sprzedaje energię w skali globalnej: ropę i biopaliwa, gaz ziemny i green gas, odnawialne źródła energii i energię elektryczną. 105 000 naszych pracowników jest zaangażowanych w tworzenie coraz tańszej, czystej, niezawodnej i dostępnej dla jak największej liczby osób energii. Aktywny w ponad 130 krajach koncern TotalEnergies stawia na zrównoważony rozwój we wszystkich jego wymiarach, w szczególności w obszarze swoich projektów i operacji biznesowych, które mają przyczynić się do zwiększenia jakości życia ludzi na całym świecie.

Kontakt TotalEnergies
Bartosz Cyran | bartosz.cyran@proautomotive.pl | +48 662 454 679

Nota prawna
Terminy „TotalEnergies”, „Spółka TotalEnergies” lub „Spółka” w tym dokumencie są używane do określenia TotalEnergies SE i skonsolidowanych podmiotów, które są bezpośrednio lub pośrednio kontrolowane przez TotalEnergies SE. Podobnie słowa „my”, „nas” i „nasz” mogą być również używane w odniesieniu do tych podmiotów lub ich pracowników. Podmioty, w których TotalEnergies SE bezpośrednio lub pośrednio posiada udziały, są odrębnymi podmiotami prawnymi. TotalEnergies SE nie ponosi odpowiedzialności za działania lub zaniechania tych podmiotów. Niniejszy dokument może zawierać informacje i stwierdzenia dotyczące przyszłości, które są oparte na szeregu danych ekonomicznych i założeniach przyjętych w danym środowisku gospodarczym, konkurencyjnym i regulacyjnym. W przyszłości mogą okazać się niedokładne i podlegają wielu czynnikom ryzyka. Ani TotalEnergies SE, ani żadna z jej spółek zależnych nie zobowiązuje się do publicznego aktualizowania jakichkolwiek informacji lub oświadczeń dotyczących przyszłości, celów lub trendów zawartych w niniejszym dokumencie, czy to w wyniku nowych informacji, przyszłych wydarzeń, czy w inny sposób. Informacje dotyczące czynników ryzyka, które mogą mieć wpływ na wyniki finansowe lub działalność TotalEnergies są zawarte w najnowszym Dokumencie Rejestracyjnym, którego francuskojęzyczna wersja została złożona przez TotalEnergies SE we francuskim regulatorze papierów wartościowych Autorité des Marchés Financiers (AMF) oraz w formularz 20-F złożony w amerykańskiej Komisji Papierów Wartościowych i Giełd (SEC).